Grecki spójnik wyjaśniający a Izrael Boży

utworzone przez | wrz 30, 2025 | Egzegezy, Eklezjologia: nauka o kościele, Greka Koine

Przyczynek

Gal. 6:16 A na tych wszystkich, którzy będą postępować według tej zasady, niech przyjdzie pokój i miłosierdzie, (καὶ kai) to jest na Izraela Bożego.

Ponieważ wielu fanatycznie oddanych herezji dyspensacjonalizmu „interpretatorów” Pisma upatruje się w tekście do Galacjan rozróżnienia między Kościołem a Bożym Izraelem (czasem traktując ten ostatni jako wszystkich Hebrajczyków z ciała, czasem zaś jako odrodzonych Hebrajczyków) koniecznym jest wyjaśnienie prawidłowego użycia spójnika (καὶ kai) w tym fragmencie.

W gramatyce i badaniach nad greką „spójnik wyjaśniający” (czasami nazywany partykułą  egzegetyczną, wyjaśniającą,rozwijającą) to spójnik lub partykuła wprowadzająca dalsze wyjaśnienie, objaśnienie lub rozwinięcie czegoś, co zostało już powiedziane. Często funkcjonuje jak w języku polskim

  • „mianowicie”,
  • „to znaczy”,
  • „to jest”,
  • „widzisz”„
  • „na przykład” 

Na przykład w książce Goodell’s School Grammar czytamy:

„Często obiecana narracja lub wyjaśnienie jest wprowadzane przez „gar” używane jako słowo wyjaśniające. Najbliższym angielskim [i polskim] odpowiednikiem jest „mianowicie”; czasami możemy przetłumaczyć na przykład przez, to znaczy; ale częściej w takich przypadkach angielski nie ma słowa wprowadzającego”. [1]

W greckich słownikach i notatkach składniowych jest używana do scharakteryzowania zdań lub fraz, które dodatkowo wyjaśniają lub powtarzają poprzednią myśl. Do typowych greckich spójników używanych w tej funkcji zalicza się

  • γάρ gar (bowiem) w pewnych kontekstach,
  • εἰ ej (jeśli) po czasownikach wyrażających emocje w niektórych klasyfikacjach funkcji spójnikowych.
  • δέ de (znowu)
  • καί kai (i)

Ten ostatni będzie tematem dalszego rozważania.

Wyjaśniające καί

Wyjaśniające użycie spójnika ma kilka zastosowań, szczególnie gdy:

1) Drugi termin (po καί) odnosi się do tego samego referenta, co pierwszy, lub jest powtórzeniem w bardziej szczegółowych lub opisowych terminach (przypadek „świętych… wierzących”).

2) Tłumaczenie z użyciem „również / nawet / mianowicie / to jest / rzeczywiście” pasuje bardziej naturalnie niż sztywne „i”.

3) Zastosowano pominięcie lub podrzędność: czasami tłumacze pomijają καί lub tłumaczą tak, aby pokazać powtórzenie, a nie dodanie.

4) Zauważalna jest bliskość kontekstowa: nie kontrastuje, lecz wyjaśnia — fraza nie wprowadza kontrapunktu, lecz wyjaśnia to, co było wcześniej. Gdyby istniał kontrast, sens skłaniałby się ku „ale”, „jednakże”.

Przez „wyjaśniające καί” rozumie się przypadki, w których καί oznacza coś więcej niż tylko proste współrzędne „i”. Wprowadza raczej frazę, która wyjaśnia, powtarza, rozszerza lub precyzuje to, co było tuż przedtem – coś w rodzaju „to jest”, „nawet”, „czyli”, „to znaczy” itd. Graniczy ona z byciem nie tylko „i”, ale „a ponadto / nawet bardziej / mianowicie”.

A. T. Robertson [2] traktuje „epegzegetyczne lub wyjaśniające użycie καί” jako swego rodzaju kompromis między „również” a ​​„i”. Podaje przykłady  gdzie zdanie jest dodatkiem wyjaśniającym.

Łuk. 3:18 A tak głosząc, dawał ludziom jeszcze wiele innych(καὶ kai – użyte jako spójnik wyjaśniający) napomnień.
.
Jan 20:30 I wiele [tak więc] (καὶ kai – użyte jako spójnik wyjaśniający) innych cudów uczynił Jezus na oczach swoich uczniów, które nie są napisane w tej księdze.

w Liście do Efezjan, gdy Paweł pisze „do świętych, którzy są w Efezie, i wierzących w Chrystusa Jezusa (καὶ πιστοῖς ἐν Χριστῷ Ιεσοῦ)”, słowo καί oznacza coś więcej niż tylko łączenie — „wierzący” to powtórzenie / wyjaśnienie słowa „święci”.

Efez. 1:1 Paweł, apostoł Jezusa Chrystusa z woli Boga, do świętych, którzy są w Efezie, i (καὶ kai – to jest) wierzących w Chrystusie Jezusie.

Stąd właściwa interpretacja tekstu brzmi

„Paweł, apostoł Jezusa Chrystusa z woli Boga, do świętych, którzy są w Efezie, to jest do wierzących w Chrystusa Jezusa.”

Tłumaczenie może być jeszcze ciekawsze gdy pominąć spójnik wyjaśniający [3]. Znaczenie zostanie zachowane.

„Paweł, apostoł Jezusa Chrystusa z woli Boga, do świętych, którzy są w Efezie, wierzących w Chrystusa Jezusa.”

Wierzący są świętymi a święci są wierzącymi. To nie są dwie oddzielne grupy, tak jakby jedni mogli być wierzący ale nie święci czy odwrotnie.
.

Co Paweł ma na myśli (a co ważniejsze, co ma na myśli Duch Święty) przez „Izrael Boży”? Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy dokładnie przeanalizować tekst. Po pierwsze, Paweł wypowiada błogosławieństwo (błogosławieństwo pokoju i miłosierdzia) dla „tych, którzy postępują według tej zasady”. Słowo „zasada” to kanon, który jest regułą, normą lub miarą. Bezpośredni kontekst, jak również argumentacja całego listu, wymaga, aby regułą było nierozróżnianie w Kościele między wierzącym Żydem a poganinem, zasady, której Paweł broni w tym liście.

Gal. 6:15  W Chrystusie Jezusie bowiem ani obrzezanie nic nie znaczy, ani nieobrzezanie, ale nowe stworzenie.

.

Gal. 5:6 Bo w Chrystusie Jezusie ani obrzezanie nic nie znaczy, ani nieobrzezanie, ale wiara, która działa przez miłość.

.

Gal. 5:2  Oto ja, Paweł, mówię wam, że jeśli dacie się obrzezać, Chrystus na nic wam się nie przyda.

Wszyscy, którzy postępują według tej zasady, są uczestnikami błogosławieństwa pokoju i miłosierdzia. Wszystkim, którzy postępują wbrew tej regule, czyniąc w kościele rozróżnienie między Żydem a poganinem, odmawia się błogosławieństwa Bożego. Tak więc nie ma błogosławieństwa dla judaistów, ale klątwa lub przekleństwo.

Gal. 1-8-9 8. Lecz choćbyśmy nawet my albo anioł z nieba głosił wam ewangelię inną od tej, którą wam głosiliśmy, niech będzie przeklęty. 9. Jak powiedzieliśmy przedtem, tak i teraz znowu mówię: Gdyby wam ktoś głosił ewangelię inną od tej, którą przyjęliście, niech będzie przeklęty.

.

Gal. 3:10 Na wszystkich bowiem, którzy są z uczynków prawa, ciąży przekleństwo, bo jest napisane: Przeklęty każdy, kto nie wytrwa w wypełnianiu wszystkiego, co jest napisane w Księdze Prawa.

A co z Izraelem Bożym? Gdyby Paweł miał na myśli Izrael takim, jakim istniał jako naród w jego czasach, naruszyłby swoja własną zasadę. Jak Paweł mógł ogłosić błogosławieństwo pokoju i miłosierdzia dla niewierzącego Izraela? Znaczenie jest jasne: Izrael Boży jest Kościołem, czyli ciałem wierzących złożonym z Żydów i pogan.

Rzym. 2:28-29 28. Nie ten bowiem jest Żydem, kto jest Żydem na zewnątrz, ani nie to jest obrzezaniem, co jest na zewnątrz, na ciele; 29. Ale ten jest Żydem, kto jest nim wewnątrz, i to jest obrzezanie, co jest obrzezaniem serca, w duchu, nie w literze, którego chwała nie pochodzi od ludzi, lecz od Boga.

Ponownie Izrael w Nowym Testamencie nazwany jest Kościołem, co przeczy koncepcji rozróżnienia na dwa oddzielne byty: Kościół oraz Izrael Boży.

Dzieje 7:38 On (Mojżesz) to był w kościele (ἐκκλησίᾳ ekklesia – błędnie tłumaczone jako „zgromadzenie” ) na pustyni z aniołem, który mówił do niego na górze Synaj i z naszymi ojcami. On przyjął żywe słowa Boże, aby nam je przekazać.

Jest to tym bardziej oczywiste jeśli zauważymy, że Pismo identyfikuje Żydów według ciała nie jako Izrael Boży ale jako wrogów Chrystusa, którzy nie podobają się Bogu

1 Tes. 2:15 Którzy zabili i Pana Jezusa, i swoich własnych proroków, i nas prześladowali; a nie podobają się Bogu i sprzeciwiają się wszystkim ludziom.

Kontekst bliższy i dalszy sankcjonuje w tekście Galacjan 6:16 tłumaczenie καὶ kai jako spójnika wyjaśniającego za pomocą frazy „to jest”. Innymi słowy, wyrażenie „Izrael Boży” jest dalszym wyjaśnieniem „tych, którzy postępują według tej zasady”, czyli Kościoła

Gal. 6:16 A na tych wszystkich, którzy będą postępować według tej zasady, niech przyjdzie pokój i miłosierdzie, (καὶ kai) to jest na Izraela Bożego.

Potwierdzenie ekspozytorów

W „Greckim Tekście Ekspozytora” czytamy proste wyjaśnienie użycia καὶ  w tekście Galacjan 6:16. Jest to nie tyle spójnik co intensyfikator. Stąd tekst odrzuca Hebrajczyków z ciała jako referent frazy „Izrael Boży”

καὶ ἐπὶ τὸν Ἰσραὴλ kai epi ton Israel:tak, na Izrael Boży. καί nie jest tu właściwie spójnikiem lecz intensyfikatorem. Ci, którzy kroczą według zasad Ducha, są uznawani za prawdziwy Izrael Boży, nie Żydzi, którzy noszą imię Izraela, ale w rzeczywistości są jedynie dziećmi Abrahama według ciała. [4]

Komentarz do Nowego Testamentu Meyera stawia pytanie: czy καί jest spójnikiem łącznym czy też wyjaśniającym. Według Meyera kontekst wyklucza pierwszą możliwość, tak samo jak wyklucza ją biblijna definicja potomstwa Abrahama, którym są nie genetyczni Hebrajczycy ale dzieci wiary (por. )

…Izrael Boży, czyli w przeciwieństwie do cielesnych potomków Jakuba jako takich Izraelici, którzy należą do Boga jako Jego własność, a zatem tworzą prawdziwy lud Boży w idealnym ujęciu, są w każdym razie prawdziwymi chrześcijanami. Jednak zależnie od tego, czy καί zostanie potraktowane jako wyraz objaśniający, czy jako wyraz łączący, możemy rozumieć albo prawdziwych chrześcijan w ogólności, chrześcijan pochodzenia żydowskiego i pogańskiego albo prawdziwie nawróconych Żydów.
.
Jeżeli przyjmiemy tę drugą interpretację … jakkolwiek bliscy Pawłowi byli rodacy nie tylko nie miał on podstaw w kontekście, by tak szczególnie ich tu przywoływać; ale takie rozróżnienie byłoby wręcz niestosowne – zwłaszcza w pełnym pasji zakończeniu listu – w obecności kościołów, które składały się głównie z chrześcijan pochodzenia pogańskiego i zostały uwikłane w gwałtowne spory przez żydowską ingerencję.
.
A nawet pomijając to, żaden czytelnik, któremu znana była nauka Apostoła o prawdziwych Izraelitach (Wiedzcie zatem, że ci, którzy są z wiary, ci są synami Abrahama..Gal. 3:7), nie mógłby pomyśleć, że τὸν Ἰσρ. τοῦ Θεοῦ odnosi się wyłącznie do chrześcijan pochodzenia żydowskiego; byłoby to sprzeczne ze specyficzną koncepcją Pawła w tym punkcie. Musimy zatem trzymać się poprawnego poglądu o wyjaśniający mκαί. [5]

W Komentarzu Ambony postawiony został jeszcze ciekawszy argument. Użycie frazy „Izrael Boży” nie tylko referuje do prawdziwego Kościoła ale ma też inny cel: odseparowanie od Kościoła Bożego nieodrodzonych, genetycznych hebrajczyków, szczególnie zaś tych, którzy przeniknęli do Kościoła udając chrześcijan.

„Dodanie słów „Bożego” wydaje się mieć na celu wyraźne odróżnienie „Izraela”, którego widział Apostoł, od tego, który chełpił się tym, że jest Izraelem, choć nim nie był, a także od fałszywych braci (ψευδαδελφοί pseudoadelfoi, Gal. 2:4) w Kościele chrześcijańskim, którzy opowiadali się za połączeniem się z fałszywym Izraelem. Dodatek ten nie ma jedynie charakteru honorowego, jak w wyrażeniu „Kościół Boży”  ale jest również szczególny – to, co jedynie Bóg postrzega i miłuje jako „Izrael” – a mianowicie całe grono prawdziwych wierzących w Chrystusa, którzy, jak przedstawiono w tym Liście, są
.
dziećmi obietnicy na wzór Izaaka” (My więc, bracia, jak Izaak jesteśmy dziećmi obietnicy. Gal. 4,28),
.
potomstwem Abrahama i dziedzicami obietnicy (A jeśli należycie do Chrystusa, to jesteście potomstwem Abrahama, a zgodnie z obietnicą – dziedzicami. Gal 3:29) oraz
.
dziećmi górnego Jeruzalem, które jest naszą matką (Natomiast Jeruzalem, które jest w górze, jest wolne i ono jest matką nas wszystkich. Gal 4:26).  [6]

Tak w wielkim skrócie wygląda przegląd egzegetyczno-gramatycznych komentarzy Biblijnych.

.

Wnioski apologetyczne

Chwiejny, dyspensacjonalistyczny umysł może wprawdzie być wysoce utwierdzony na stanowisku, że Bóg mówiąc o potomstwie Abrahama licznym niczym piasek ma na myśli fizycznych Hebrajczyków. Jednak to duchowy Kościół, który jest wypełnieniem obietnicy zawartej przez Boga w przymierzu

1 Mojż. 17:7 I utwierdzę moje przymierze między mną a tobą oraz twoim potomstwem po tobie przez wszystkie pokolenia jako wieczne przymierze, abym był ci Bogiem i twemu potomstwu po tobie.

Wypełnieniem obietnicy przymierza jest wielonarodowe potomstwo.

Rzym. 4:18 On to wbrew nadziei, mając nadzieję, uwierzył, że stanie się ojcem wielu narodów według tego, co mu powiedziano: Takie będzie twoje potomstwo.

Wielonarodowe potomstwo Abrahama to wybrani w Chrystusie, dzieci wiary

Gal. 3:16 Otóż Abrahamowi i jego potomkowi zostały dane obietnice. Nie mówi: I jego potomkom, jak o wielu, ale jak o jednym: I twemu potomkowi, którym jest Chrystus.

Obietnica zatem dotyczy wszystkich powołanych przez Boga, wybranych spośród Hebrajczyków i narodów

Gal. 4:28 My więc, bracia, jak Izaak jesteśmy dziećmi obietnicy.
.
Dzieje 2:39 Obietnica ta bowiem dotyczy was, waszych dzieci i wszystkich, którzy są daleko, każdego, kogo powoła Pan, nasz Bóg.

Oto wielonarodowe potomstwo Abrahama, dzieci obietnicy, wybrani w Chrystusie. Oto Kościół Jezusa Chrystusa, to jest Izrael Boży.

Innowierców wzywamy do upamiętania i wiary w prawdę.

Przypisy

[1] Goodell’s School Grammar, źródło
[2] A. T. Robertson Grammar (“KAI Studies”), źródło
[3] Benjamin I. Simpson, Ephesians: an Exegetical Guide for Preacing and Teaching, s. 64, źródło
[4] Ekspositor’s Greek Testament, źródło
[5] Meyer’s NT Commentary, źródło
[6] Pulpit Commentary, źródło

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email