Z chwały w chwałę, część 3: obalenie preteryzmu

utworzone przez | paź 16, 2025 | Egzegezy, Soteriologia: nauka o zbawieniu

Preteryzm zdefiniowany

2 Kor. 3:14-18

14. Lecz ich umysły zostały zaślepione; aż do dziś bowiem przy czytaniu Starego Testamentu ta sama zasłona pozostaje nieodsłonięta, gdyż jest usuwana w Chrystusie.

15. I aż do dziś, gdy Mojżesz jest czytany, zasłona leży na ich sercu.

16. Gdy jednak nawrócą się do Pana, zasłona zostanie zdjęta.

17. Pan zaś jest tym Duchem, a gdzie jest Duch Pana, tam i wolność.

18. Lecz my wszyscy, którzy z odsłoniętą twarzą patrzymy na chwałę Pana, jakby w zwierciadle, zostajemy przemienieni w ten sam obraz, z chwały w chwałę, za sprawą Ducha Pana.

Termin preteryzm pochodzi od łacińskiego słowa (præter) oznaczającego „przeszłość”. Preteryści postulują, że teksty eschatologiczne przepowiadają przede wszystkim wydarzenia związane ze zniszczeniem świątyni i Jerozolimy. Zgodnie z tym poglądem, proroctwa te spełniły się podczas rzymskiego oblężenia i zniszczenia Jerozolimy w 70 r. n.e. . W tym miejscu należy zwrócić uwagę na rozróżnienie między częściowym a pełnym preteryzmem. Kenneth Gentry zauważa:

Pełny preteryzm uważa, że wszystkie proroctwa dotyczące drugiego przyjścia Chrystusa, a przede wszystkim „zmartwychwstania” wierzących, spełniły się w I wieku. Częściowi preteryści utrzymują, że większość tego, co zostało ogłoszone w Księdze Objawienia (i Mowie na Górze Oliwnej), spełniła się w I wieku, jednak nadal istnieje przyszły sąd, zmartwychwstanie umarłych i powrót Chrystusa w ciele. [1]

Problem z konsekwentnie preterystycznym odczytaniem tekstów proroczych polega na tym, że stają się one w dużej mierze nieistotne dla obecnych zmagań kościoła lub jego oczekiwania na przyszłe wypełnienie Bożych obietnic. Natomiast głoszenie o rzekomo mającym już miejsce zmartwychwstaniu, jak zauważa Paweł, jest wywracającą wiarę chrześcijańską herezją:

2 Tym. 2:17-18 17. A ich mowa szerzy się jak gangrena. Do nich należą Hymenajos i Filetos; 18. Którzy pobłądzili w sprawie prawdy, mówiąc, że zmartwychwstanie już nastąpiło, i wywracają wiarę niektórych

Błąd interpretacyjny

Zwróćmy uwagę na fundamentalny błąd preteryzmu. Ich oparta o niewłaściwą interpretację teologia odrzuca wewnętrzną przemianę chrześcijanina, jak to jest nauczane w Drugim Liście do Koryntian słowami ” zostajemy przemienieni w ten sam obraz, z chwały w chwałę, za sprawą Ducha Pana.„, w jej miejsce proponuje przemianę eklezjalną, Wyznawcy preteryzmu dowodzą raczej nakładania się przymierzy w taki sposób, że stare zanika w czasie, w którym jednocześnie nowe ulega procesowi ugruntowania.

Głównym punktem rozważania preterystów jest doktryna przymierza, które stopniowo ulega przemianie w miarę zbliżania się do punktu kulminacyjnego, do momentu zburzenia Świątyni w Jerozolimie.

Okres przejściowy to było nakładanie się nowego na stare bo stare przemijało [2]

Preteryści zatem w tekście widzą doktrynę przymierza zamiast doktryny soteriologicznej.

.

Określenie błędu

Błąd popełniany przez preterystów ma charakter kategoryczny. Nowe Przymierze nie nakładało się na Stare, ponieważ co do istoty istnieje tylko jedno Boże Przymierze łaski. Jest ono jednak różnie administrowane, w zależności od dyspensacji. Zmianie nie ulega istota Przymierza ale zmianie ulega sposób administracji Przymierza łaski. W Instytutach Religii Chrześcijańskiej Kalwin zauważa:

„Można rzeczywiście wyjaśnić oba [przymierza] jednym słowem. Przymierze zawarte ze wszystkimi ojcami nie różni się od naszego w rzeczywistości i istocie, jest całkowicie tym samym: jednak sposób jego administrowania jest inny.” [3]

Istotę Przymierza sprowadzić możemy do trzech punktów, które z łatwością rozpoznajemy jako przynależne Nowemu Przymierzu. Nie ma żadnej różnicy między Starym a Nowym:

1) Doczesny dobrobyt i szczęście Żydów nigdy nie był celem. Celem była nadzieja nieśmiertelności przez usynowienie, o czym nauczali Prawo i Prorocy (2 Mojż. 4:22; 5 Mojż. 7:6; Rzym. 9:4)

2) Przymierze nie było oparte na ich własnych zasługach ale na Bożym miłosierdziu i powołaniu (2 Mojż. 34:6-7; 4 Mojż. 14:18; 1 Mojż. 17:7; Izaj. 54:6; Joel 2:32; Dzieje 2:39)

3) Posiadali i znali Chrystusa Pośrednika, przez którego zostali uczynieni zdolnymi do otrzymania obietnic (1 Mojż. 3:15; Mich. 5:2; Przysłów 30:4; Izaj. 53; 1 Kor. 10:4)

Matthew Henry słusznie zauważa:

„Wierzący ze Starego Testamentu mieli tylko mgliste i przelotne przebłyski tego chwalebnego Zbawiciela, a niewierzący nie patrzyli dalej niż na zewnętrzną instytucję. …A cała doktryna ukrzyżowanego Chrystusa była przedstawiona tak jasno, jak tylko ludzki język może to uczynić.  [4]

Administracja Przymierza uległa zmianie. Cienie i typy ofiar ze zwierząt zastąpiła doskonała ofiara Chrystusa. Obrzezanie zastąpione zostało przez chrzest wodą. Paschę zastąpiła Wieczerza Pańska. Sobota przestała być szabatem Bożego ludu, stał się nim Dzień Pański, niedziela. Kapłaństwo stało się powszechne. W urzędzie wierzącego złączone zostały wcześniej rozdzielone urzędy króla, kapłana i proroka. Świątynię w Jerozolimie zastąpiła Świątynia ciała Chrystusa. Kościół z narodowego stał się katolicki, wielonarodowy. Wszystkie przepisy ceremonialne i państwowe straciły wiążącą moc i przestały obowiązywać. Matthew Poole, Reformowany nonkonformista roztropnie podsumowuje:

„Stare przymierze utraciło swą moc, siłę i wigor, swą moc wiążącą; i tak, gdy Bóg ustanowił coś innego, zostało ono zniesione jako bezużyteczne, niepotrzebne i niedoskonałe. [5]

Stara administracja Przymierza została uznana za przedawnioną i konsekwentnie musiała z czasem zaniknąć na rzecz nowej, gdzie kamieniem milowym było zburzenie Świątyni w 70 roku I wieku. Bez Świątyni przedawniona religia żydowska nie ma formalnych podstaw do funkcjonowania ponieważ kapłańśtwo i ceremonie wymagają Świątyni. Stąd:

Hebr. 8:13 A gdy mówi „nowe”, uznaje pierwsze za przedawnione; a to, co się przedawnia i starzeje, bliskie jest zaniku.

Tertulian, afrykański ojciec kościoła interpretując tekst Drugiego Listu do Koryntian zauważa:

Przedstawiając w ten sposób chwałę, która oświeciła osobę Mojżesza podczas jego spotkania z Bogiem, oraz zasłonę, która ukrywała ją przed słabością ludu, i nakładając na to objawienie i chwałę Ducha w osobie Chrystusa – „jak gdyby”, by użyć jego słów, „przez Ducha Pańskiego” – świadczy on, że cały system Mojżeszowy był figurą Chrystusa, o którym Żydzi wprawdzie nie wiedzieli, ale który jest znany nam, chrześcijanom.„ [6]

Tekst naucza nas o przedawnieniu jako dokonanym. Zaniku ulega jedynie zewnętrzna forma tego co zostało uznane za przedawnione. Stare Przymierze zostało uznane za przedawnione, zanikała jego forma administracji ale nie istota. Sakralizm świątynny i kapłaństwo starego przymierza został przedawnione ofiarą Chrystusa. Dodajmy, że w Starym Przymierzu powtarzalne ofiary wskazywały na Chrystusa. Kiedy Chrystus złożył swoją ofiarę, zniósł potrzebę istnienia cienia wskazującego na tą właśnie ofiarę. Za początek tranzytu, jeśli można użyć takiego sformułowania, miał miejsce w Wieczerniku podczas spożycia Paschy wraz z ustanowieniem Wieczerzy Pańskiej, odnoszącej się do złamanego ciała i przelanej krwi Pana Jezusa.
.

Obalenie błędu

Podajmy argumenty przeciwko asercji preteryzmu o nakładaniu się Przymierzy. Drugi List do Koryntian nie naucza o stopniowym zaniku Starego Przymierza na rzecz Nowego:

A) Pierwsza istotna informacja odnosi nas do zasłony na sercach. Jest to ewidentne odniesienie do braku zrozumienia doktryny Ewangelii. Czytamy o nieodrodzonych Żydach odrzucających Chrystusa przez odrzucenie prawdy o Chrystusie zawartej w Starym Testamencie, do której mieli dostęp:

15. I aż po dzień dzisiejszy, gdy Mojżesz jest czytany, zasłona leży na ich sercu.

B) Ponieważ każdy człowiek (tutaj judaizator) jest całkowicie zdeprawowany i nie ma zdolności poznania Boga, to Bóg suwerennie musi powołać do życia i otworzyć umysł niektórym, mowa o skutku nawrócenia. Zrozumienie doktryny następuje po odrodzeniu a nie przed. Zasłona musi zostać zdjęta a człowiek tkwiący w przestarzałym systemie mojżeszowym nie miał żadnej zdolności aby to uczynić. Stąd

16. Gdy jednak nawrócą się do Pana, zasłona zostanie zdjęta. (περιαιρεῖται periaireitai)

C) Fraza „zostanie zdjęta” jak to czytamy w polskim tłumaczeniu jest w rzeczywistości jednym słowem. Greckie περιαιρεῖται periaireitai to czasownik czasu teraźniejszego trybu oznajmującego zatem lepszym tłumaczeniem będzie „zostaje zdjęta”. To wskazuje na gwałtowność i impulsywność procesu przemiany. Najprostsze wytłumaczenie jest takie: kiedy ktoś nawraca się do Chrystusa (co jest suwerennym dziełem Bożym), w jego umyśle rozbłyska prawda o Chrystusie. Stary system wierzeń wraz z jego ceremonialnymi ofiarami okazuje się bezużyteczny w obliczu doniosłości ofiary Chrystusa, ponieważ, jak zauważają natchnieni autorzy Słowa, jest ona

D) Chrystus jest odpowiedzialny za to dzieło uwalniające umysł z herezji do chwalebnej prawdy, jak wcześniej zauważyliśmy, czyni to „per procura”

17. Pan zaś jest tym Duchem, a gdzie jest Duch Pana, tam i wolność.

I dalej jest nauczanie o uświęceniu umysłu, konsekwentnie, aby rozumieć prawdy chrystologiczne i coraz bardziej być do Niego podobnymi. Najpierw odrodzenie, potem wiara, czyli Biblijne a zatem Reformowane Ordo Salutis [7]

E) Podmiot przemiany z chwały w chwałę nie odnosi nas ani do zmiany jakości ani nawet do zmiany administracji Przymierza. Jest to niewiarygodna interpretacja, ponieważ sam tekst obala ową tezę.

18. Lecz my wszyscy, którzy z odsłoniętą twarzą patrzymy na chwałę Pana, jakby w zwierciadle, zostajemy przemienieni w ten sam obraz, z chwały w chwałę, za sprawą Ducha Pana.

Podmiot przemiany to osoby już odrodzone, to ci którzy JUŻ patrzą na chwałę Pana. Czas przemiany: greka używa tu czasownika μεταμορφούμεθα metamorfoumetha czasu teraźniejszego strony czynnej. Czas ten wyraża czynność trwającą stale, wyraża działania jako nieustanne. Zatem jest to stan aktualny jaki ma miejsce w czasie i jest on stalym procesem przemiany.

F) Jeśli prawdą jest,. że tekst naucza o zmianie przymierza i nie mówi o doktrynie uświęcenia, zmiana Przymierza ze Starego na Nowe musiałoby być subiektywny przeżyciem konkretnej osoby (my wszyscy, zostajemy przemienieni) ale zakończonym w I wieku przez zburzenie Świątyni. Jest to nonsens. Raczej Pismo naucza nas o niezmiennym i wiecznym co do istoty przymierzem zawartym przez Boga na podstawie krzyża i krwi Chrystusa.

1 Mojż. 17:7 I utwierdzę moje przymierze między mną a tobą oraz twoim potomstwem po tobie przez wszystkie pokolenia jako wieczne przymierze, abym był ci Bogiem i twemu potomstwu po tobie.

Podsumowanie

Podsumowjując, przemiana z chwały w chwałę nie odnosi się do stopniowej zmiany czy nakładania się Przymierzy (ta herezja nie ma żadnego uzasadnienia w Słowie). Odnosi się do przemiany umysłu człowieka. Żyjący w latach 150 – 240 (a zatem II wieki po zburzeniu Świątyni) Tertulian z Kartaginy precyzował nawet, że pierwotne słowa o przemianie dotyczyły nienawróconych Żydów, Hebrajczyków z pochodzenia. Tertulian, choć żył w czasach rzekomego, preterystycznego spełnienia się zapowiedzi Drugiego Listu do Koryntian, podobnie jak cały chrześcijański kościół najwyraźniej nic o tym nie wiedział. Tertulian pisze:

„…właściwie [Apostoł] odnosi się do Żyda, [a nie do nakładania się Przymierzy!] nad którego wzrokiem rozpostarta jest zasłona Mojżesza, w tym sensie, że gdy zwróci się ku wierze Chrystusa, zrozumie, jak Mojżesz mówił o Chrystusie. [8]

Ten człowiek, czy to nawrócony Żyd, jak sugerował Tertulian, czy też każdy, kto czyta Mojżesza, a nawet każdy odrodzony podlega procesowi przemiany:

  • coraz mocniej rozumie łaskę (chwała Ewangelii)
    .
  • coraz bardziej rozumie swoje usprawiedliwienie od grzechu (chwała Ewangelii)
    .
  • coraz bardziej upodabnia się do Chrystusa i zostaje przemieniony w jego obraz

Przemiana z chwały w chwałę zatem mówi nam o swoistym progresie. To postęp w rozumieniu doktryny usprawiedliwienia i nierozerwalnie związanej z nią doktryny uświęcenia. Usprawiedliwieni chrześcijanie wydają owoce uświęcenia gdy przez Ducha Pana zostajemy przemienieni w ten sam obraz, to jest w obraz Syna Bożego.

Teologia Reformowana od zawsze podkreśla jedność Przymierza Boga z ludzkością, zarówno przed, jak i po przyjściu Chrystusa. Nowe Przymierze postrzegane jest jako rozszerzenie i wypełnienie Starego Przymierza, a nie jego zastąpienie czy nakładanie się jednego na drugie. Prawo moralne, określone w Dziesięciu Przykazaniach i innych nakazach moralnych Starego Testamentu, jest uważane za trwałe i wiążące dla wierzących w Nowym Przymierzu ale już prawa ceremonialne, takie jak ofiary świątynne i szabat, zostały wypełnione w Chrystusie i nie obowiązują chrześcijan.  Podobnie prawa cywilne, które obowiązywały wyłącznie naród izraelski ze Starego Testamentu, nie mają bezpośredniego zastosowania do wierzących żyjących współcześnie.

Mówiąc o zmianie mamy na myśli „spełnienie”, a nie „zastąpienie” czy „nałożenie” Pogląd Reformowany podkreśla, że ​​Nowe Przymierze wypełnia Stare Przymierze, a nie zastępuje je ani też na nie się nie nakłada. Oznacza to, że Bóg nadal działa poprzez swoje Przymierze ze swoim ludem, który obecnie składa się zarówno z Żydów, jak i pogan, którzy wierzą w Chrystusa.

Preteryzm wypaczając interpretację Drugiego Listu do Koryntian nie tylko unieważnia jego treść dla Kościoła wszystkich wieków ale też wypacza doktrynę Przymierza. Trzymajmy się z daleka od tej herezji.

Solus Christus umiłowani

Przyisy

[1] Kenneth L. Gentry, „Historyczny problem hiperpreteryzmu” w: Keith A. Mathison, red., When Shall These Things Be? A Reformed Response to Hyper-Preterism, (Phillipsburg: P&R Publishing Company, 2004) 10, 28–33.]
[2] Ta reprezentatywna dla preterystów wypowiedź zaczerpnięta została odmętów internetu
[3] Jan Kalwin, Instytuty 2.10.1
[4] Matthew Henry’s, Concise Commentary, 2 Kor. 3:12-18
[5] Matthews Poole’s Commentary 2 Kor. 3:12-18
[6] Tertulian z Kartaginy, Przeciw Marcjonowi, 5, Drugi List do Koryntian. Stwórca, Ojciec łask
[7] Ordo Salutis oznacza porządek zbawienia: 1. Przedwiedza czyli Predestynacja (tak Elekcja jak i Reprobacja) 2. Powołanie 3. Regeneracja 4. Wiara / Upamiętanie 5. Usprawiedliwienie 6. Adopcja 7. Uświęcenie 8. Przetrwanie 9. Uwielbienie
[8] Tertulian z Kartaginy, Przeciw Marcjonowi, 5

Zobacz w temacie

Print Friendly, PDF & Email